فاجعه شهرهای خودرو محور

در دهه‌های گذشته هرچه کالبد شهرهای ما توسعه یافته است روح شهرهایمان بیشتر و بیشتر در معرض آسیب قرار گرفته است. ازحاشیه‌نشینی بیرون‌شهری تا حاشیه‌نشینی درون‌شهری دربافت‌های فرسوده، همه آسیب‌هایی است که دراثر توسعه کالبدی بی‌ضابطه به شهرها تحمیل شده و به نوعی توسعه انسانی را درشهرها با تهدید مواجه کرده است. آلودگی‌های زیست محیطی نیز یکی از بارزترین نمادهای توسعه نامتوازن در شهرهاست كه زیست‌پذیری کلانشهرها را تحت‌الشعاع قرارداده و ذرات معلق ناشی از این بی‌تدبیری به یکی ازعوامل اصلی مرگ و میر شهروندان تبدیل شده است. به عنوان نمونه در كلانشهر تهران بیش از 70 درصد ذرات معلق آلوده را منابع متحرک(خودروها) تولید می‌کنند که از این 70 درصد کمتراز سه درصد توسط خودروهای سواری تولید و بیش از 97 درصد توسط کامیون‌ها، اتوبوس‌ها، مینی‌بوس‌ها وموتورسیکلت‌ها تولید می‌شود. نکته تأسف‌بار آنجاست كه تهران تنها برای ۷۵۰ هزار وسیله نقلیه ظرفیت دارد، درحالی که روزانه بیش از چهار میلیون خودرو یعنی بیش از 6 برابرظرفیت، در این شهر تردد می‌کنند، همین وضعیت درمورد اصفهان نیز وجود دارد؛ دراصفهان روزانه بیش از 600 هزارخودرو تردد دارند که نیمی از این خودروها شخصی است. یعنی اگر تمام خودروهای شهراصفهان در معابر این شهر پارک شوند، نزدیک به 40 درصد این معابر را اشغال می‌کنند. واقعا چه شده‌ است؟ چراشهرهایی که روزگاری، شهرهای پیاده‌مداروآکنده از فضای مکث وتماشا بوده و به همین خاطر، بسیاری از معابر آن، هویتی برای ماشین قائل نبودند، اینک به جای شهرهای انسان محور، خودرومحورشده اند؟ چرا تعادل میان عرضه و تقاضا در تولید و واردات خودرو روزبه روز وخیم‌تر می‌شود؟ درسال ۸۴ تعداد خودروهای پلاک تهران حدود 5/1 میلیون بود اما اکنون حدود چهار میلیون خودرو در تهران وجود دارد. به این آمار، تعداد موتورسیکلت‌ها و خودروهای پلاک‌های شهرستانی که درتهران رفت و آمد می‌کنند را نیز اضافه كنید. هزینه اقتصادی آلودگی هوای تهران بین ۱۲ تا ۱۵ هزار میلیارد تومان است و این به آن معنا است كه تهران معادل بودجه شهرداری خود، هزینه اقتصادی آلودگی هوا را می‌دهد. دراصفهان نیز بالطبع این هزینه، هزینه‌ای قابل توجه است. تلاش كرده‌ایم در كنار اقدامات فرهنگی و آموزشی برای شهروندان، با انجام برخی پروژه‌های عمرانی برای این موضوع چاره اندیشی كنیم. آغاز احداث رینگ چهارمحافظتی شهراصفهان، پروژه هایی در همین راستا است که برای حفاظت ازحریم شهر و اراضی کشاورزی و نیز جلوگیری از توسعه ناموزون شهراحداث می‌شود و با اجرایی شدن آن، مشکل تردد خودروهای سنگین در داخل شهربه صورت زیربنایی رفع خواهد شد. ازطرف دیگربر اساس ماده ۹ قانون هوای پاک وزارت کشور باهمکاری وزارتخانه‌های صنعت، معدن وتجارت و امور اقتصادی و دارایی، قرار است زمینه نوسازی ناوگان حمل ونقل عمومی شهری با اولویت شهرهای بالای ۲۰۰ هزار نفر جمعیت ظرف مدت پنج سال ازطریق منابع درآمدی ماده ۶ همین قانون یعنی از طریق کمک بلاعوض، یارانه، تسهیلات یا صفركردن سود بازرگانی واردات خودروهای برقی - بنزینی(هیبریدی) و خودروهای الکتریکی، موتورسیکلت برقی، فراهم شود. راه‌اندازی نخستین خط تولید وشماره‌گذاری انبوه موتورسیکلت‌های برقی دراستان اصفهان و نیز نوسازی ناوگان حمل و نقل عمومی و افزایش 110 اتوبوس به ناوگان اتوبوسرانی اصفهان در یکسال گذشته درهمین راستا یعنی عمل به ماده 9 قانون هوای پاک است. از طرف دیگر بیشترین بار اجرای برنامه جامع کنترل کیفی هوای کلانشهر اصفهان نیز که برای مدیریت آلودگی هوا در دی سال 92 تصویب واز ابتدای سال 93 اجراشد و شامل 38 اقدام اساسی در هشت محور است، برای هشت شهرستان و 40 نقطه شهری دراستان برنامه‌ریزی وانجام شد كه بیش از 30 دستگاه اجرایی ومدیریت شهری در اجرای آن نقش دارند. بیشترین اقدامات این برنامه درمحورهای حمل و نقل ومدیریت ترافیک، سوخت و بهینه‌سازی مصرف انرژی ومنابع ثابت آلاینده پیش‌بینی شده و در حقیقت مهمترین اهداف آن کاهش پایدار آلودگی هوادراصفهان، کاهش روزهای ناسالم و افزایش تعداد روزهای سالم بود. به گواهی مدیر کل حفاظت محیط زیست استان اصفهان، سه برابر شدن تعداد روزهای سالم هوا در اصفهان نسبت به سال ۹۳ از مصادیق موفقیت اجرای این طرح درکلان‌شهراصفهان است؛ طرحی که شهرداری اصفهان درآن نقشی عمده ایفا می‌کند.